Tổng quan về ung thư

Phần I. Tổng quan về căn bệnh ung thư

Ung thư có thể có ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể. Không thể dễ dàng kể hết tên các loại ung thư đã được phát hiện ở thời điểm hiện tại. Một tính năng xác định của ung thư là các tế bào bất thường phát triển nhanh chóng vượt ra ngoài giới hạn thông thường của nó; xâm nhập vào các bộ phận liền kề và lây lan sang các cơ quan khác của cơ thể – quá trình đó được gọi là “di căn” và là nguyên nhân chính gây ra tử vong cho người bệnh.

Các bệnh ung thư gây chết chóc nhiều nhất trên toàn thế giới năm 2008 theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới công bố tháng 2 năm 2011 là:

Hiện nay, ung thư – được hiểu là bệnh K hay cancer bắt nguồn từ chữ carcinoma gốc Hy Lạp – hay bệnh ung bướu. Theo nhiều nguồn tài liệu khác nhau từ hơn 4.000 năm trước Ai Cập cổ đại và Trung Hoa cổ đã biết tới bệnh lý khối u. Thế kỷ IV trước Công nguyên, Hippocrates (460-370 TCN) đã đề xuất u lành tính và u ác tính. Ở Việt Nam thế kỷ XIV, Thái y Thiền sư Tuệ Tĩnh (1330-1400) trong tác phẩm “Nam Dược Thần Hiệu” có hẳn một chương ngoại khoa nói về ung và thư đồng thời mô tả lâm sàng và cách chữa trị các bệnh tương đương với bệnh ung thư ngày nay như tràng ung, nhũ nham, thạch anh, anh lựu… Vào thế kỷ XIX, Rudolf Virchow (1821-1902), bác sĩ người Đức đã đề xuất bệnh lý tế bào bằng cách phân biệt các tế bào lành, ác bằng kính hiển vi. Giữa thế kỷ XX, loài người mới hiểu được vai trò của AND đồng thời hiểu biết về cấu trúc các bậc thang xoắn của nó. Mỗi bậc thang là một cặp bazơ hình thành bốn bậc thang cơ bản là A-T, T-A, C-G và G-C. Ngôn ngữ mã hóa của AND là bốn ký tự tương đương với 2 bit dữ liệu trong ngôn ngữ máy tính. Mãi tới năm 2000, hơn 3 tỷ ký tự của bộ mã gien người được Nhà Trắng Hoa Kỳ công bố và ung thư được hiểu theo chiều sâu là khi có một vài ký tự mã hóa gien “bị xáo trộn” – bị khóa chức năng dẫn tới việc hình thành các tế bào lạ với các đặc tính ung thư, phát triển vượt quá giới hạn chết đã được lập trình cho tế bào. Ung thư hiện nay đã được hiểu ở mức độ phân tử và dần dần con người đã hiểu rõ hơn về các cơ chế hình thành các tế bào ung thư.

Như vậy trong suốt khoảng 5.000 năm lịch sử, loài người đã hiểu được bản chất của căn bệnh ung thư, tuy nhiên việc phòng tránh và chữa ung thư vẫn đã và đang là thách thức to lớn của toàn nhân loại. Với tình hình tốc độ phát triển như hiện nay, theo Tổ chức Y tế Thế giới dự đoán đến năm 2030, loài người sẽ đối mặt với số tử vong do các bệnh ung thư tăng lên hơn 11 triệu người trên toàn thế giới.

Chính vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới và Cơ quan quốc tế nghiên cứu chống ung thư, cộng tác với các tổ chức Liên Hiệp Quốc và đối tác trong lĩnh vực kiểm soát và phòng chống ung thư quốc tế đã công bố một kế hoạch hành động mà nội dung gồm những điểm chính như sau:

Căn bệnh mang tên ung thư (K, ung bướu, cancer, carcinoma…) là một trong nhiều loại bệnh có liên quan tới chuyển hóa vật chất gây tử vong cao cho nhiều vùng lãnh thổ từ các nước phát triển cũng như ở các nước đang và kém phát triển. Riêng ở Hoa Kỳ năm 2010 có tới hơn 1,5 triệu ca mắc bệnh ung thư. Ở các nước kém phát triển con số này có thể nhiều hơn. Để loại trừ nguy cơ này, không thể tiến hành nghiên cứu, phòng chống, chữa trị và kiểm soát ung thư một cách đơn độc ở một làng xã, một huyện, một tỉnh, một quốc gia, hay một châu lục mà phải ở phạm vi toàn cầu. Mọi cá nhân, mọi dân tộc, mọi quốc gia đều phải có trách nhiệm nâng cao ý thức, hiểu biết về bệnh ung thư, nguyên nhân gây ra căn bệnh đã phát triển như một đại dịch mà thế giới chưa có cách phòng và chữa trị hiệu quả. Cần phải tiếp cận thông tin nhiều chiều để mỗi cá nhân có thể giúp ích cho chính bản thân mình và cho cả cộng đồng.